غـدیـر چـشـمـه اى است كه زلال اسلام ناب از آن مى جوشد هركس به این حقیقت اعتراف كند و جـان خویش , در زلال حقیقتش شستشو دهد, به پیشگاه باعظمت اسلام ناب بار مى یابد و آن كس كـه به هرعذر و بهانه , چشم از دیدن و گوش از شنیدن فرو بندد, جز صداى جرسى از دور نصیب نخواهد برد.
غـدیـر نخستین موقف و منزلى نیست كه پیامبراكرم (ص ) جانشین خود را به مردم شناسانده است آن گـرامى بارها به هر مناسبت با بیانهاى گونه گون و شیوه هاى مختلف این حقیقت را به مردم یـادآور شده وایشان را با رهبر آینده خود آشنا كرده است همه كسانى كه با حضرتش و نشرى داشـتـنـد و از اتـفـاقـات حـكومت اسلامى بى خبر نبودند, مى دانستند كه على (ع ) خلیفه بلافصل پیامبر(ص ) و محبوبترین مردم ,و نزدیكترین اصحاب به رسول خداست .
خـلافـت مـسـاله اى نبود كه تا سال دهم هجرت مسكوت مانده باشد خلیفه پیامبر از همان روزى معلوم شد كه نبوت در مكه آشكار شد(1)
پـس از آن مـخـصـوصا در سالهاى بعد از هجرت به قدرى این مطلب تكرار شد كه تقریبا همه اهل مدینه با آن آشنا بودند همه حدیث منزلت, حدیث رایت و حدیث طیر (2) را شنیده بودند حدیث ثقلین (3) مكرر بر آنها خوانده شده بود نزول آیاتى چون آیه مودت (4) آیـه مـبـاهـله (5) و آیه ولایت (6) باعث شده بود, خورشید شخصیت امیرالمؤمنین درخششى روزافزون داشته باشد.
بـا ایـن هـمـه حـدیـث غـدیر از شهرتى به سزا برخوردار است همه احادیثى كه در این زمینه وارد شده صحیح و مشهور و بعضى متواترند, ولى حدیث غدیر از مرز تواتر نیز گذشته است .
مرحوم علم الهدى سید مرتضى , در این باره مى فرماید:.
كـسـى كـه بـراى صـحـت ایـن خبر دلیل بخواهد, همانند كسى است كه براى صحت خبر غزوات وحالات معروف رسول خدا دلیل بخواهد و چنان است كه گویى در اصل حجة الوداع شك داردزیرا اینها همه از جهت شهرت در یك رتبه اند.
چرا كه همه علماى شیعه این حدیث را روایت كرده و اهل حدیث با اسناد خود آن را نقل نموده اند و مـورخان و سیره نویسان همان طور كه حوادث معروف را نقل مى كنند, بدون سندمخصوصى نسل در نـسـل از هـم روایـتش مى كنند و محدثان آن را در زمره احادیث صحیح درج كرده اند این خبر مزیتى دارد كه هیچ خبر دیگرى از آن برخوردار نیست چرا كه اخبار بر دوگونه اند:.
یك دسته اخبارى است كه به سند متصل نیاز ندارند, مانند خبر جنگ بدر و خیبر و جمل وصفین و همه وقایع معروفى كه مردم نسل در نسل بدون سند از آن آگاهند دسته دیگر اخبارى است كه به سند متصل نیاز دارند, مثل اخبارى كه در باب احكام شرعى وارد شده است .
خبر غدیر به هر دو صورت نقل شده است , یعنى در عین آنكه در كمال شهرت و از سندبى نیاز است , داراى سند متصل نیز مى باشد.
افـزون بـر اینكه اخبارى كه در باب احكام شرعى نقل شده همگى خبر واحد هستند, ولى خبرغدیر راویان فراوانى دارد (7)
مـا در این مقال بر آن نیستیم كه راویان حدیث غدیر را نام ببریم , چون نه مقام را گنجایش است و نـه حـاجـتى به آن هست مرحوم علامه امینى نام راویان این حدیث را به ترتیب زمان زندگى ذكر كـرده اسـت مـا بـه ذكر شمار راویان حدیث غدیر در هر قرن بسنده كرده , علاقه مندان را به كتاب ارزشمند الغدیرراهنمایى مى كنیم (8)
در میان اصحاب رسول خدا (ص ) 110 نفر
در میان تابعین 84 نفر
در میان علماى قرن دوم هجرى 56 نفر
در میان علماى قرن سوم هجرى 92 نفر
در میان علماى قرن چهارم هجرى 43 نفر
در میان علماى قرن پنجم هجرى 24 نفر
در میان علماى قرن ششم هجرى 20 نفر
در میان علماى قرن هفتم هجرى 21 نفر
در میان علماى قرن هشتم هجرى نفر
در میان علماى قرن نهم هجرى 16 نفر
در میان علماى قرن دهم هجرى 14 نفر
در میان علماى قرن یازدهم هجرى 12 نفر
در میان علماى قرن دوازدهم هجرى 13 نفر
در میان علماى قرن سیزدهم هجرى 12 نفر
در میان علماى قرن چهاردهم هجرى 19 نفر
وهمو مى نویسد:.
ایـن حـدیـث را احـمد بن حنبل با چهل سند, ابن جریر طبرى با هفتاد و اندى سند, جزرى مقرى بـاهـشـتاد سند, ابن عقده با صد و پنج سند, ابوسعد مسعود سجستانى با 120 سند و ابوبكر جعابى با125 سند روایت كرده است (9)
ابـن حـجـر در كـتـاب صـواعـق نوشته است : (این حدیث را سى نفر صحابى از پیامبر اكرم (ص ) روایت كرده اند و بسیارى از اسناد آن صحیح یا حسن است ) (10)
ابن مغازلى در مناقب مى نویسد:.
حـدیث غدیر حدیث صحیحى است كه حدود صد نفر صحابى كه عشره مبشرة نیز از آن جمله است آن را از رسـول خـدا(ص ) روایـت كـرده انـد این حدیث ثابت است و ایرادى بر آن وارد نیست واین فضیلتى است كه فقط على (ع ) حائز آن شده و هیچ كس در این فضیلت با او شریك نیست (11)
سید بن طاوس از علماى امامیه در كتاب شریف اقبال الاعمال نوشته است :.
ابـوسـعـد مـسـعـودبـن نـاصـر سـجـستانى از علماى اهل سنت كتابى در هفده جز به نام الدرایه فى حدیث الولایه تالیف كرده و این حدیث را از صد و بیست صحابى نقل كرده است .
مـحـمدبن جریر طبرى در كتابى كه به نام الردعلى الحرقوصیه نوشته , حدیث ولایت را از هفتاد و پنج طریق روایت كرده است .
ابوالقاسم عبداللّه حسكانى در این باب كتاب مستقلى به نام دعاالهداة الى ادا حق الولاة تالیف نموده اسـت ابوالعباس احمد بن سعید بن عقده نیز كتابى به نام حدیث الولایه تالیف كرده و این حدیث را از صد و پنجاه طریق روایت كرده است وى پس از نقل عبارات راویان مى نویسد:.
هـمـه ایـن كتابها جز كتاب طبرى در كتابخانه من موجود است , مخصوصا كتاب ابن عقده كه در زمان حیات خودش (330 هجرى قمرى ) نسخه بردارى شده است (12)
طرفه آنكه از قرن دوم به بعد كه مرز مذاهب مشخص مى شود, هیچ یك از این راویان شیعه نیستند درمیان شیعیان نیز كمتر عالمى را مى توان یافت كه این حدیث را با اسناد مختلف نقل نكرده باشد.
اهـمـیـت حـدیـث غـدیـر بـه پـایه اى رسیده است كه بسیارى از دانشیان جهان اسلام , درباره آن كـتابهاى مستقل نگاشته اند به تحقیق علامه عالیقدر امینى در الغدیر, تا زمان ایشان بیست و شش كـتـاب مستقل توسط عالمان برجسته در اثبات تواتر حدیث غدیر یا تحقیق مفاد آن به رشته تحریر درآمده است (13)
ایـن قـضـیه آن چنان روشن و واضح و در نزد همگان مسلم بوده است كه اهل بیت (ع ) و معتقدان بـه ایـشـان بـه مـنـاسبت هاى مختلف بدان استدلال و احتجاج كرده اند در روایات به موارد زیادى بـرمـى خـوریـم كـه امـیرالمؤمنین (ع ) در طول سالهاى پس از وفات پیامبر اكرم (ص ) در مجالس مـختلف , اصحاب رسول خدا(ص ) را سوگند مى دادند كه آیا شما به خاطر ندارید رسول خدا(ص ) در روز غدیر فرمود: من كنت مولاه و ایشان سوگند مى خوردند كه آن را به خاطر دارند (14)
بـنـابـر آنـچـه گذشت , حدیث غدیر واقعیتى است كه دست تبهكار انكار از ساحت قدس آن كوتاه اسـت و چـنـد و چون تعداد انگشت شمارى از جاهلان عالم نما نمى تواند بر دامن كبریایش گردى بـنـشـاند, چه رسد كه خورشید روشن حقیقتش را بپوشاند از همین روست كه نویسنده دانشمند كتاب امام على (ع )عبدالفتاح عبدالمقصود مصرى , در ضمن تقریظ كتاب الغدیر مى نویسد:.
حدیث غدیر بدون شك , حقیقتى است كه دستخوش باطل نمى شود, فروزان و درخشان است ,چون روشـنـایـى روز و آن یكى از حقایق خروشنده الهام است كه از سینه پیامبر(ص ) پراكنده گشته تا ارزش دست پرورده , برادر و برگزیده خویش در میان امتش را معلوم كند (15)
پی نوشتها:
1- كـنزالعمال , ج 13, ص 114, حدیث 36371 و 129, حدیث 36407 و ص 131, حدیث 36419, و فرائدالسحطین , ج 1, ص 85, باب 16,حدیث 65.
2- ر ك : فصل دوم :.
3- ینابیع الموده , ص 39: پیامبر اكرم فرمود: من در میان شما دو چیز گرانبها به ارث مى گذارم : كـتـاب خـدا و عترتم را, این دو از هم جدانمى شوند تا در كنار حوض كوثر بر من وارد شوند و شما اگر به این دو تمسك كنید هرگز گمراه نمى شوید.
4- سوره شورى , آیه 23.
5- سوره آل عمران , آیه 61.
6- سوره مائده , آیه 55.
7- تلخیص الشافى , مجلد اول , ص 168.
8- الغدیر, ج 1, ص 14 تا 151.
9- الغدیر, ج 1, پاورقى ص 14.
10- الصواعق المحرقة , ص 8, حدیث 4.
11- ـ مناقب ابن مغازلى ص 27, حدیث 39.
12- اقبال الاعمال , ص 453.
13- الغدیر, ج 1, ص 152 تا 158.
14- به زودى آدرس احادیث وارده در این باب ذكر خواهد شد.
15- الغدیر, مقدمه ج 6, ص (و , ز).
منبع: كتاب غدیر از دیدگاه اهل سنت، اثر مركز پژوهشهاى اسلامى صدا و سیما.
كه ,حدیث ,ص ,میان ,مى ,علماى ,نفردر میان ,علماى قرن ,میان علماى ,است كه ,این حدیث ,حدیث الولایه تالیف
درباره این سایت